Phương pháp sắp xếp các nguyên tố theo tính kim loại tăng dần – Hóa học 10 Trong hóa học, tính kim loại là khả năng nhường electron tạo ion...
Phương pháp sắp xếp các nguyên tố theo tính kim loại tăng dần – Hóa học 10
Trong hóa học, tính kim loại là khả năng nhường electron tạo ion dương (cation). Việc sắp xếp các nguyên tố theo tính kim loại giúp ta:
- Dự đoán mức độ phản ứng với nước, axit
- So sánh tính khử của kim loại
- Giải quyết các bài toán về phản ứng thế, phản ứng oxi hóa – khử
- Hiểu rõ xu hướng biến đổi tính chất trong bảng tuần hoàn
I. Kiến thức nền tảng
1. Tính kim loại là gì?
- Tính kim loại biểu hiện qua khả năng:
- Dễ nhường electron
- Tạo ion dương (M⁺, M²⁺,...)
- Tính khử mạnh
Kim loại càng dễ nhường e → tính kim loại càng mạnh
Phi kim càng dễ nhận e → tính phi kim càng mạnh
2. Xu hướng biến đổi tính kim loại trong bảng tuần hoàn
- Trong chu kỳ (từ trái sang phải) → tính kim loại Giảm
- Trong nhóm (từ trên xuống dưới) → tính kim loại Tăng
Mẹo nhớ:
- Trái → Phải: Tính kim loại giảm
- Trên → Dưới: Tính kim loại tăng
II. Mẹo ghi nhớ và phương pháp giải nhanh bài tập sắp xếp các nguyên tố theo tính kim loại tăng dần.
Mẹo 1: Ưu tiên kim loại nhóm IA, IIA
Kim loại nhóm IA (Na, K, Rb, Cs) có tính kim loại mạnh nhất
Nhóm IIA (Mg, Ca, Sr, Ba) đứng sau IA một bậc
→ K > Na > Ca > Mg > Al
(từ trái sang phải, từ dưới lên trên, tính kim loại giảm)
Mẹo 2: Dựa vào vị trí trong bảng tuần hoàn
Kim loại càng về bên trái và càng xuống dưới → tính kim loại càng mạnh
Nhóm IA (alkali) : IA từ dưới lên: Cs > Rb > K > Na > Li.
Nhóm IIA : Ba > Sr > Ca > Mg > Be.
Chu kỳ 3 : Na > Mg > Al.
Mẹo 3: Ưu tiên xác định chu kỳ & nhóm trước khi so sánh
Quy trình:
- Xác định số hiệu nguyên tử hoặc vị trí trong bảng tuần hoàn
- Xác định chu kỳ, nhóm
- Áp dụng xu hướng biến đổi tính kim loại để sắp xếp
III. Bài tập minh họa.
A. Bài tập cơ bản
Câu 1: Sắp xếp các nguyên tố sau theo tính kim loại tăng dần: Na, Mg, Al.
Giải:
Chu kỳ 3: Na (IA), Mg (IIA), Al (IIIA)
Trong chu kỳ: từ trái sang phải → tính kim loại giảm
→ Al < Mg < Na
Câu 2: Sắp xếp theo tính kim loại giảm dần: K, Li, Cs, Na.
Giải:
Cùng nhóm IA, từ trên xuống dưới → tính kim loại tăng
→ Cs > K > Na > Li
→ Tính kim loại giảm dần: Cs > K > Na > Li
B. Bài tập nâng cao.
Câu 3: Sắp xếp các nguyên tố: Be, Mg, Ba, Ca theo chiều tăng dần tính kim loại.
Giải:
Cùng nhóm IIA: từ trên xuống dưới → tính kim loại tăng
→ Be < Mg < Ca < Ba
Câu 4: Cho dãy nguyên tố: Al, Na, K, Mg. Sắp xếp theo tính kim loại giảm dần.
Giải:
Xét chu kỳ và nhóm:
K (IA – chu kỳ 4)
Na (IA – chu kỳ 3)
Mg (IIA – chu kỳ 3)
Al (IIIA – chu kỳ 3)
K > Na > Mg > Al
→ Tính kim loại giảm dần: K > Na > Mg > Al
Câu 5: Cho 3 nguyên tố X, Y, Z có cấu hình lớp ngoài như sau:
X: 3s¹, Y: 3s², Z: 3p¹
Hãy sắp xếp X, Y, Z theo tính kim loại tăng dần.
Giải:
X: Na → tính kim loại mạnh nhất
Y: Mg
Z: Al
→ Tăng dần: Al < Mg < Na
V. Kết luận
Tính kim loại tăng khi đi từ phải sang trái và từ trên xuống dưới bảng tuần hoàn.
Việc hiểu rõ vị trí nguyên tố, chu kỳ, nhóm và số electron hóa trị là chìa khóa để sắp xếp chính xác.
IA > IIA > IIIA
Cùng nhóm: dưới > trên
Cùng chu kỳ: trái > phải
Việc thành thạo dạng bài sắp xếp theo tính kim loại giúp học sinh:
- Giải tốt bài tập oxi hóa – khử
- Nhận diện tính chất hóa học của kim loại
- Làm chủ lý thuyết bảng tuần hoàn
Xem thêm:
Bài 5: Cấu tạo bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học.
Bài tập tìm tên hai nguyên tố trong bảng tuần hoàn hóa học.
Sự biến đổi tuần hoàn tính chất của các nguyên tố hóa học.
Phương pháp sắp xếp các nguyên tố theo tính kim loại tăng dần - Hóa 10.
Các loại hợp chất của nguyên tố hóa học.
Nêu tính chất của một nguyên tố trong bảng tuần hoàn | Xu hướng biến đổi một số tính chất của nguyên tử.
Bài tập trắc nghiệm bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học.
Bài tập tự luận cấu tạo bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học.
Bài tập tự luận xu hướng biến đổi một số tính chất của nguyên tử - Hóa Học 10 Chân trời sáng tạo.
Bài tập trắc nghiệm xu hướng biến đổi một số tính chất của nguyên tử - Hóa Học 10 Chân trời sáng tạo.
Bài tập trắc nghiệm Định luật tuần hoàn – Ý nghĩa của bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học.
Ôn tập chương 2 Bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học.
Hóa Học 10 chương 2 Bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học.
Hóa học 10 chân trời sáng tạo.
Luyện thi tốt nghiệp trung học phổ thông quốc gia môn Hóa học.
COMMENTS