Khái niệm, đặc điểm cấu tạo, tính chất giặt rửa của xà phòng và chất giặt rửa tổng hợp

Xà phòng là hỗn hợp muối sodium hoặc potassium của các acid béo và các chất phụ gia. Chất giặt rửa tự nhiên và tổng hợp có tác dụng giặt rửa như xà ph

Lý thuyết Xà phòng và chất giặt rửa tổng hợp - Hóa học 12 Chân trời sáng tạo

I. Khái niệm, đặc điểm cấu tạo, tính chất giặt rửa của xà phòng và chất giặt rửa tổng hợp.

1. Khái niệm xà phòng và chất giặt rửa tổng hợp.

Xà phòng là hỗn hợp muối sodium hoặc potassium của các acid béo và các chất phụ gia.

- Các muối thường là của acid béo no như palmitic acid và stearic acid.

- Các phụ gia trong xà phòng thường là chất độn làm tăng độ cứng, dễ đúc thành bánh, chất tạo màu và chất tạo hương, …

Chất giặt rửa tự nhiên và tổng hợp có tác dụng giặt rửa như xà phòng nhưng không phải muối sodium, potassium của các acid béo.

- Chất giặt rửa tự nhiên đã có từ xa xưa như nước bồ hòn, bồ kết, …

- Chất giặt rửa tổng hợp thường là các muối sodium như sodium alkylsulfate (R-OSO3Na), sodium alkylbenzenesulfonate (R-SO3Na), …

2. Đặc điểm cấu tạo của xà phòng và chất giặt rửa tổng hợp.

- Cấu tạo của xà phòng và chất giặt rửa phổ biến thường gồm 2 phần:

+ Phần phân cực (đầu ưa nước): là nhóm -COO- (xà phòng) hoặc -SO4-, -SO3- (chất giặt rửa), tan trong nước.

+ Phần không phân cực (đuôi kị nước): là gốc hydrocarbon mạch dài (R: C15H31-, C17H35-, …), không tan trong nước, tan trong dầu.

3. Tính chất giặt rửa

- Khi xà phòng hoặc chất giặt rửa tan vào nước sẽ tạo dung dịch có sức căng bề mặt nhỏ làm cho vật cần giặt dễ thấm ướt. Đuôi kị nước quay về phía vết bẩn và thâm nhập vào vết bẩn còn đầu ưa nước hướng ra ngoài và thâm nhập vào nước ⇒ Kết quả là vết bẩn bị phân chia thành các hạt nhỏ phân tán vào nước và bị rửa trôi.

II. Phương pháp sản xuất xà phòng và chất giặt rửa tổng hợp

1. Phương pháp sản xuất xà phòng

- Đun chất béo với dung dịch NaOH đặc hoặc KOH đặc (phản ứng xà phòng hóa):

- Ngoài ra, xà phòng còn được sản xuất từ dầu mỏ theo sơ đồ sau:

2. Phương pháp sản xuất chất giặt rửa tổng hợp

- Chất giặt rửa tổng hợp được sản xuất từ dầu mỏ theo sơ đồ sau:

III. Sử dụng xà phòng và chất giặt rửa hợp lí, an toàn

Ưu điểm:

Xà phòng: Bị phân hủy sinh học, ít gây ô nhiễm môi trường.
Chất giặt rửa tổng hợp: Dùng được với nước cứng (nước chứa nhiều ion Ca2+ và Mg2+). Giá thành thấp.
Chất giặt rửa tự nhiên: Lành tính với da, dễ bị phân hủy sinh học nên không gây ô nhiễm môi trường.

Nhược điểm:

Xà phòng: Tạo kết tủa khi dùng với nước cứng, làm hỏng vải, giảm tác dụng giặt rửa.
Chất giặt rửa tổng hợp: Khó bị phân hủy sinh học, gây ô nhiễm môi trường.
Chất giặt rửa tự nhiên: Giá thành cao, khó sản xuất quy mô công nghiệp.

⇒ Không sử dụng xà phòng với nước cứng, hạn chế sử dụng chất giặt rửa tổng hợp, tăng cường sử dụng chất giặt rửa tự nhiên.

Xem thêm: Chuyên đề Ester Lipid Hóa học 12.

Khái niệm công thức cấu tạo đồng phân danh pháp của Ester Hóa 12 Chân trời sáng tạo.

Tính chất hóa học của Ester Hóa 12 Chân trời sáng tạo.

Tính chất vật lý điều chế và ứng dụng Ester Hóa 12 Chân trời sáng tạo.

Bài tập Ester Hóa 12 Chân trời sáng tạo.

Khái niệm và tính chất vật lý của chất béo Acid Béo Lipid Hóa 12 Chân trời sáng tạo.

Tính chất hóa học của chất béo Hóa 12 Chân trời sáng tạo.

Bài tập chất béo Hóa học 12 Chân trời sáng tạo.

Xà phòng và chất giặt rửa Hóa 12 Chân trời sáng tạo.

Bài tập xà phòng và chất giặt rửa Hóa 12 Chân trời sáng tạo.

Ôn tập chương 1 Ester Lipid Xà phòng và chất giặt rửa Hóa học 12 chân trời sáng tạo.