Chuyên đề cấu tạo hóa học hợp chất hữu cơ - Hóa học 11 Trong hóa học hữu cơ, công thức cấu tạo hóa học hợp chất hữu cơ cho ta biết cách sắp...
Chuyên đề cấu tạo hóa học hợp chất hữu cơ - Hóa học 11
Trong hóa học hữu cơ, công thức cấu tạo hóa học hợp chất hữu cơ cho ta biết cách sắp xếp các nguyên tử trong phân tử, từ đó quyết định tính chất vật lý, hóa học và ứng dụng của chất.
ví dụ: cùng một công thức phân tử C₂H₆O, tại sao có chất uống được như rượu ethanol, nhưng cũng có chất gây độc như dimethyl ether? Sự khác biệt không nằm ở thành phần nguyên tố mà ở cách các nguyên tử liên kết với nhau – tức cấu tạo phân tử.
Bài học hôm nay sẽ giúp các bạn hiểu rõ công thức cấu tạo là gì, cách viết và vận dụng chúng trong học tập cũng như cuộc sống.
I. Thuyết cấu tạo hóa học
Năm 1861, Butlerov (Bút – lê – rốp) đưa ra khái niệm cấu tạo hóa học và thuyết cấu tạo hóa học bao gồm những luận điểm chính sau:
1) Trong phân tử hợp chất hữu cơ, các nguyên tử liên kết với nhau theo đúng hóa trị và theo một thứ tự nhất định. Thứ tự liên kết đó gọi là cấu tạo hóa học. Sự thay đổi thứ tự liên kết đó sẽ tạo ra chất khác.
2) Trong hợp chất hữu cơ, carbon có hóa trị IV. Các nguyên tử carbon không chỉ liên kết với nguyên tử của nguyên tố khác mà còn có thể liên kết trực tiếp với nhau tạo thành mạch carbon gồm: mạch hở, (mạch hở không phân nhánh, mạch hở phân nhánh), mạch vòng (mạch vòng không phân nhánh, mạch vòng phân nhánh).
3) Tính chất của chất phụ thuộc vào thành phần phân tử và cấu tạo hóa học. Các nguyên tử trong phân tử có ảnh hưởng qua lại lẫn nhau.
II. Công thức cấu tạo
1. Khái niệm
Công thức cấu tạo biểu diễn cách liên kết và thứ tự liên kết giữa các nguyên tử trong phân tử.
2. Cách biểu diễn cấu tạo phân tử hợp chất hữu cơ
3) Các loại liên kết trong hợp chất hữu cơ.
Các loại liên kết trong cấu tạo hóa học hợp chất hữu cơ.
a) Liên kết đơn (hay liên kết σ): được biểu diễn bằng 1 gạch liên kết
b) Liên kết đôi: gồm 1 liên kết π và 1 liên kết σ: được biểu diễn bằng 2 gạch liên kết.
c) Liên kết ba: Bao gồm 2 liên kết π và 1 liên kết σ: được biểu diễn bằng 3 gạch liên kết
4. Độ bất bão hòa (k)
- Đặc trưng cho độ chưa no của hợp chất hữu cơ (k = số liên kết π + số vòng).
III. Đồng phân
- Khái niệm: Những hợp chất hữu cơ khác nhau nhưng có cùng công thức phân tử được gọi là các chất đồng phân của nhau.
- Đồng phân cấu tạo: đồng phân mạch carbon, đồng phân loại nhóm chức, đồng phân vị trí nhóm chức.
- Ngoài đồng phân cấu tạo, các hợp chất hữu cơ còn có đồng phân hình học và đồng phân quang học. Các loại đồng phân này có cấu tạo giống nhau, chỉ khác nhau vị trí không gian của nguyên tử, nhóm nguyên tử trong phân tử.
+ Điều kiện có đồng phân hình học (đp Cis – Trans):
IV. Đồng đẳng
- Khái niệm: Các chất hữu cơ có tính chất hóa học tương tự nhau và thành phần phân tử hơn kém nhau một hay nhiều nhóm CH2 được gọi là các chất đồng đẳng của nhau, chúng hợp thành một dãy đồng đẳng.
Ví dụ:
Dãy đồng đẳng: Alkane, Công thức chung:CnH2n+2 (n ≥1); Một số hợp chất tiêu biểu:CH4, C2H6, C3H8,…
Dãy đồng đẳng: Alcohol no, đơn chức, mạch hở; Công thức chung:CnH2n+2O (n ≥1); Một số hợp chất tiêu biểu: CH3OH, C2H5OH, C3H7OH,…
Dãy đồng đẳng: Aldehyde no, đơn chức, mạch hở ; Công thức chung: CnH2nO (n ≥1); Một số hợp chất tiêu biểu: HCHO, CH3CHO, C2H5CHO,…
V. Ý nghĩa và vai trò của công thức cấu tạo
Dự đoán tính chất hóa học:
- Ví dụ: nhóm –OH trong rượu làm chất có tính axit nhẹ, tan trong nước.
Phân biệt các chất đồng phân:
- Nhờ CTCT, phân biệt các chất có cùng CTPT nhưng tính chất khác nhau.
Ứng dụng trong công nghiệp và đời sống:
- Dùng để thiết kế thuốc, chất tẩy rửa, mỹ phẩm...
- Là cơ sở để tổng hợp chất mới trong hóa dược, vật liệu.
VI. Kết luận.
Cấu tạo hóa học của hợp chất hữu cơ là công cụ không thể thiếu trong hóa học hữu cơ. Nó giúp chúng ta hiểu sâu về cấu trúc phân tử, dự đoán tính chất, và phân biệt các chất đồng phân. Việc nắm vững cách viết và đọc công thức cấu tạo sẽ giúp học sinh học tốt hóa học, đồng thời có thể áp dụng vào các lĩnh vực như y dược, nông nghiệp, môi trường và vật liệu.
Xem thêm:
Lý thuyết hóa học 11 chương 3 Đại cương hóa học hữu cơ.
Ôn tập chương 3 Đại cương Hóa Học Hữu Cơ.
Công thức phân tử hợp chất hữu cơ - Hóa 11 Chân trời sáng tạo.
Cấu tạo hóa học hợp chất hữu cơ - Hóa 11 Chân trời sáng tạo.
Lý thuyết phản ứng hữu cơ - Hóa Học 11 Chân trời sáng tạo.
Cách tính số liên kết xích ma và liên kết pi - Đại cương hóa học hữu cơ.
Bài tập tìm công thức đơn giản nhất - Tìm công thức phân tử của hợp chất hữu cơ Hóa 11.
COMMENTS