Bài 2: Thành Phần Của Nguyên Tử - Hóa Học 10 Chân Trời Sáng Tạo

Bài 2 Thành phần của nguyên tử - Hóa Học 10 Chân trời sáng tạo Thành phần của nguyên tử hóa 10. I. Thành phần cấu tạo của nguyên tử Nguyên t...

Bài 2 Thành phần của nguyên tử - Hóa Học 10 Chân trời sáng tạo

Thành phần của nguyên tử hóa 10.

I. Thành phần cấu tạo của nguyên tử

Nguyên tử gồm hạt nhân chứa proton, neutron và vỏ nguyên tử chứa electron.

II. Sự tìm ra electron

- Năm 1897, nhà vật lí người Anh J.J Thomson thực hiện thí nghiệm phóng điện qua một ống thủy tinh gần như chân không (gọi là ống tia âm cực). Ông quan sát thấy màn huỳnh quang trong ống phát sáng do những tia phát ra từ cực âm (gọi là tia âm cực) và những tia này bị hút về cực dương của trường điện, chứng tỏ chúng tích điện âm. Đó chính là chùm các hạt electron.

- Hạt electron, kí hiệu là e, có:

+ Điện tích: qe = - 1,602 × 10-19 C (coulomb).

+ Khối lượng: me = 9,11 × 10-28g.

- Người ta chưa phát hiện được điện tích nào nhỏ hơn - 1,602 × 10-19 C nên nó được dùng làm điện tích đơn vị, điện tích của electron được quy ước là -1.

III. Sự khám phá ra hạt nhân nguyên tử

- Năm 1911, nhà vật lí người New Zealand là E. Rutherford đã tiến hành bắn phá một chùm hạt alpha lên một lá vàng siêu mỏng và quan sát đường đi của chúng sau khi bắn phá bằng màn huỳnh quang.

- Kết quả:

+ Nguyên tử có cấu tạo rỗng, gồm hạt nhân ở trung tâm và lớp vỏ là các electron chuyển động xunh quanh hạt nhân.

+ Nguyên tử trung hòa về điện: số đơn vị điện tích dương của hạt nhân bằng số đơn vị điện tích âm của các electron trong nguyên tử.

IV. Cấu tạo hạt nhân nguyên tử

- Vào năm 1918, khi bắn phá hạt nhân nguyên tử nitrogen bằng các hạt α, Rutherford đã nhận thấy sự xuất hiện hạt nhân nguyên tử oxygen và một loại hạt mang một đơn vị điện tích dương (eo hay + 1), đó là proton (kí hiệu là p).

- Năm 1932, khi dùng các hạt α để bắn phá hạt nhân nguyên tử beryllium, J. Chadwick nhận thấy sự xuất hiện của một loại hạt có khối lượng xấp xỉ hạt proton, nhưng không mang điện. Ông gọi chúng là neutron (kí hiệu là n).

- Kết luận: Hạt nhân nguyên tử gồm hai loại hạt là proton và neutron.

+ Proton mang điện tích dương (+1) và neutron không mang điện.

+ Proton và neutron có khối lượng gần bằng nhau.

V. Kích thước và khối lượng nguyên tử

1. Kích thước nguyên tử

- Nếu xem nguyên tử như một quả cầu, trong đó các electron chuyển động rất nhanh xung quanh hạt nhân thì nguyên tử đó có đường kính khoảng 10-10m và đường kính hạt nhân khoảng 10-14m. Như vậy đường kính của nguyên tử lớn hơn đường kính của hạt nhân khoảng 10 000 lần.

- Đơn vị nanomet (nm) hay angstrom (oA) thường được sử dụng để biểu thị kích thước nguyên tử.

1nm=10−9m; 1oA=10−10m ; 1nm=10oA

2. Khối lượng nguyên tử

- Để biểu thị khối lượng nguyên tử, các hạt proton, neutron và electron, người ta dùng đơn vị khối lượng nguyên tử, kí hiệu là amu.

1 amu bằng 112 khối lượng nguyên tử của carbon – 12

1 amu = 1,66 × 10-24g.

- Một cách gần đúng, coi khối lượng của nguyên tử gần bằng khối lượng của hạt nhân do khối lượng của electron không đáng kể so với khối lượng của proton và neutron.

Qua bài học thành phần cấu tạo của nguyên tử hóa học 10, các em đã được làm quen với các hạt cơ bản cấu tạo nên nguyên tử – gồm proton, neutron và electron. Mỗi hạt mang một đặc điểm riêng về khối lượng, điện tích và vị trí trong nguyên tử, nhưng cùng phối hợp tạo nên cấu trúc ổn định và đa dạng của các nguyên tố hóa học.

Số hiệu nguyên tử (Z) giúp xác định được tính chất hóa học của nguyên tố.
Số khối (A) phản ánh khối lượng hạt nhân – là yếu tố quan trọng trong phân biệt các đồng vị.
Việc hiểu được cách tính số hạt p, n, e là cơ sở để học tốt các nội dung tiếp theo như cấu hình electron, bảng tuần hoàn, và liên kết hóa học.

Nắm chắc kiến thức phần này, các em sẽ dễ dàng giải quyết được các bài toán cơ bản và nâng cao về nguyên tử, đồng thời có nền tảng vững chắc để học tốt toàn bộ chương trình hóa học phổ thông.

Xem thêm: chuyên đề về CẤU TẠO NGUYÊN TỬ:

Lý thuyết bài 2 và bài 3:

Thành phần của nguyên tử và Nguyên tố hóa học - Hóa học 10 Chân trời sáng tạo.

Bài tập thành phần cấu tạo của nguyên tử - Hóa học 10 Chân trời sáng tạo.

Công thức tính số loại phân tử được hình thành từ các loại đồng vị | Hóa Học 10

Các dạng bài tập về đồng vị hóa học.

Lý thuyết bài 4:

Cấu trúc lớp vỏ electron của nguyên tử.

Hướng dẫn cách viết cấu hình Electron nguyên tử của 30 nguyên tố đầu tiên.

Nguyên lí Pauli | Cấu trúc lớp vỏ Electron của nguyên tử.

Quy tắc Hund | Cấu trúc lớp vỏ Electron của nguyên tử.

Hướng dẫn cách viết cấu hình electron nguyên tử | Hóa 10 Chân trời sáng tạo.